Οι δορυφορικοί πομποί του ΑΡΧΕΛΩΝ στην προστασία των θαλάσσιων χελωνών
Σύνοψη
Από τις νέες τεχνολογικές εφαρμογές κάθε τόσο ξεχωρίζουν μερικές που μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην μελέτη και προστασία της φύσης και των απειλούμενων ειδών. Μία από αυτές είναι η τηλεμετρία, δηλαδή η αυτόματη μέτρηση και ασύρματη διαβίβαση δεδομένων από απομακρυσμένες πηγές. Το πλεονέκτημα των δεδομένων τηλεμετρίας είναι ότι δίνουν, με τη «ματιά» των ίδιων των ζώων, πληροφορίες για τις κινήσεις τους και τις προτιμήσεις τους σε βιοτόπους, αποφεύγοντας τους περιορισμούς των τυπικών σχεδιασμών έρευνας.
Οι δορυφορικοί πομποί είναι μικρές και ανθεκτικές στο θαλασσινό νερό συσκευές που στερεώνονται συνήθως με ειδική κόλλα στο καβούκι της χελώνας. Κάθε φορά που η χελώνα ανεβαίνει στην επιφάνεια του νερού για να αναπνεύσει, ένας «υγρός διακόπτης» ενεργοποιεί την μεγάλης διάρκειας μπαταρία και ο πομπός στέλνει σήμα συγκεκριμένης συχνότητας που το «πιάνει» κάποιος από τους δορυφόρους Argos που κινούνται γύρω από τη γη. Στη συνέχεια, το συγκεκριμένο σήμα διαβιβάζεται στους υπολογιστές του ΑΡΧΕΛΩΝ, υποδεικνύοντας τη θέση της χελώνας και σε λίγο καιρό δημιουργείται ένας χάρτης με όλη τη διαδρομή που έχει κάνει η χελώνα. Σε 2-3 χρόνια, όταν πια είχε εξαντληθεί η μπαταρία, ο πομπός ξεκολλάει από το καβούκι της χελώνας.
Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, τα οποία έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά ή παρουσιαστεί σε συνέδρια, έχουν οδηγήσει σε σημαντικά συμπεράσματα όσον αφορά στις μεταναστεύσεις και στην οικολογία της Καρέττα στην Ελλάδα, με απώτερο σκοπό την ουσιαστικότερη προστασία της σε μεσογειακό επίπεδο. Μερικά από αυτά τα συμπεράσματα είναι:
Σημαντικές περιοχές τροφοληψίας για τις χελώνες που ωοτοκούν στη Ζάκυνθο και τον Κυπαρισσιακό Κόλπο είναι η Αδριατική θάλασσα και ο Κόλπος του Γκαμπές στην Τυνησία.
Οι χελώνες του Ρεθύμνου, ανάμεσα από διαδοχικές ωοτοκίες μπορεί να απομακρυνθούν μέχρι και 150 χλμ. από την αρχική παραλία ωοτοκίας, και ενδεχομένως να ωοτοκήσουν και σε άλλη παραλία.
Οι χελώνες του Ρεθύμνου, μετά την περίοδο αναπαραγωγής τους, μεταναστεύουν στον Κόλπο του Γκαμπές (Τυνησία) και στο Αιγαίο, αλλά όχι στην Αδριατική (όπου πηγαίνουν οι χελώνες της Ζακύνθου και του Κυπαρισσιακού Κόλπου).
Η χελώνα «Ρεγγίνα» το 2013 έκανε την μεγαλύτερη μετανάστευση που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ελλάδα, από το Μεσολόγγι στην Ίμπιζα της Ισπανίας!
Οι χελώνες δεν είναι απαραίτητο να «εγκαθίστανται» σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή τροφοληψίας, όπως νομίζαμε, αλλά μπορεί να διαβιούν και στην ανοιχτή θάλασσα τρεφόμενες με πελαγικούς οργανισμούς.
Η μέση συχνότητα φωλεοποίησης (δηλ. ο αριθμός φωλιών που κάνει κάθε χελώνα στην περίοδο ωοτοκίας) είναι υψηλότερη από αυτήν που υποθέταμε μέχρι πρόσφατα.
Στα πλαίσια του 9ου Συνεδρίου για τους Ωκεανούς (Our Ocean Conference) που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2024, η Ελλάδα δεσμεύτηκε για την τοποθέτηση 200 νέων δορυφορικών πομπών για την παρακολούθηση των θαλάσσιων χελωνών.
