Σταγόνα στον ωκεανό: Μόνο το 2% των θαλασσών της Ε.Ε. είναι προστατευόμενο, καθώς πλησιάζει η προθεσμία του 2030, προειδοποιεί το WWF

Μια νέα έκθεση του WWF αποκαλύπτει ότι η ΕΕ βρίσκεται πολύ πίσω στην επίτευξη του στόχου της για προστασία τουλάχιστον του 30% των θαλάσσιων περιοχών έως το 2030, με μόλις 2,04% των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών (ΘΠΠ) να διαθέτουν εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης. Παρά την αυξανόμενη πίεση για ανάσχεση της οικολογικής υποβάθμισης, η πρόοδος των κρατών μελών είναι ανεπαρκής και ασυντόνιστη.

Η έκθεση, με τίτλο «Προστασία και αποκατάσταση των θαλασσών μας: Η πρόκληση της Ευρώπης να επιτύχει τους στόχους του 2030», παρουσιάζεται λίγες ημέρες πριν την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τους Ωκεανούς και τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς στη Νίκαια.

Ο Jacob Armstrong, υπεύθυνος για θέματα ωκεανών στο WWF, τονίζει:

«Η υγεία των ωκεανών και των ανθρώπων που εξαρτώνται από αυτούς απειλείται. Το νομικό πλαίσιο υπάρχει, αλλά η εφαρμογή του είναι ανεπαρκής. Οι ΘΠΠ κινδυνεύουν να μείνουν κουκκίδες στον χάρτη, χωρίς ουσιαστική προστασία».

Κύρια ευρήματα της έκθεσης:

• Έλλειψη σαφών στόχων και μέτρων: Πολλές ΘΠΠ υπάρχουν μόνο στα χαρτιά, ενώ επιβλαβείς δραστηριότητες συνεχίζονται.
  
  
• Ανεπαρκής αναφορά δεδομένων: Η εικόνα από τα κράτη μέλη είναι αποσπασματική και καθυστερημένη, καθιστώντας δύσκολη την αποτελεσματική χάραξη πολιτικής.
  
  
• Μεγάλες εθνικές διαφοροποιήσεις: Το Βέλγιο βρίσκεται στην κορυφή με 35,04% ΘΠΠ με σχέδια διαχείρισης. Ελλάδα, Κροατία και Ιρλανδία καταγράφουν 0%. Ωστόσο, ακόμα και σε χώρες με υψηλότερα ποσοστά, τα σχέδια δεν εγγυώνται απαραίτητα αποτελεσματικότητα.
  
  

Το WWF υπογραμμίζει πως το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τους Ωκεανούς είναι μια κρίσιμη ευκαιρία για στροφή προς ουσιαστική δράση και καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι ΘΠΠ:

• Επιτηρούνται και φυλάσσονται αυστηρά.
  
  
• Εξαλείφουν επιβλαβείς αλιευτικές πρακτικές.
  
  
• Επιδιώκουν οικολογική συνοχή.
  
  
• Εναρμονίζονται με συναφείς πολιτικές όπως η Οδηγία για τη Θαλάσσια Στρατηγική, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και ο Κανονισμός για την Αποκατάσταση της Φύσης.
  
  
• Ενισχύουν τη διακρατική συνεργασία στις εθνικές θαλάσσιες ζώνες.
  
  

Παράλληλη έκδοση για τα OECMs

Το WWF δημοσιεύει επίσης ενημερωτικό σημείωμα για τα Άλλα Αποτελεσματικά Μέτρα Διατήρησης βάσει Περιοχής (OECMs), καλώντας τις κυβερνήσεις να αποφεύγουν την οριζόντια αναγνώρισή τους. Ζητά επίσης τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού παρακολούθησης των εθνικών δεσμεύσεων για τα OECMs, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητά τους σε βάθος χρόνου.

Eπιπλέον πληροφορίες

[1] Όσον αφορά την κατάσταση των σχεδίων διαχείρισης ανά περιφερειακή θάλασσα, η Βαλτική Θάλασσα καλύπτει το 10,36% των υδάτων της με ΘΠΠ που διαθέτουν σχέδια διαχείρισης, ενώ η Μαύρη Θάλασσα, η Μεσόγειος και ο Βορειοανατολικός Ατλαντικός καλύπτονται σε ποσοστό μικρότερο του 6%. Η περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας στην παρούσα έκθεση διαφέρει από τη βιογεωγραφική περιοχή της ΕΕ και από τον ορισμό της Βαλτικής από τη HELCOM, καθώς περιλαμβάνει επίσης τμήματα του Σκάγκερακ που εμπίπτουν στις ΑΟΖ κρατών μελών της ΕΕ.

[2] Όλα τα δεδομένα της μελέτης εξήχθησαν τον Αύγουστο του 2024, επομένως τα τρέχοντα στοιχεία για την κάλυψη των ΘΠΠ ενδέχεται να διαφέρουν.

[3] Βλέπε, για παράδειγμα: Piante, C., Canu, D. M., Giakoumi, S., Sala, E., Claudet, J., & Coll, M. (2023). Europe’s marine protected areas: more paper parks than real protection. Frontiers in Environmental Science, 11, 1253932. https://doi.org/10.3389/fenvs.2023.1253932

[4] Σε αντίθεση με τις ΘΠΠ, τα OECMs (Άλλα Αποτελεσματικά Μέτρα Διατήρησης βάσει Περιοχής) δεν ορίζονται θεσμικά αλλά αναγνωρίζονται. Πρόκειται για σαφώς καθορισμένες περιοχές όπου τα υφιστάμενα μέτρα διακυβέρνησης και διαχείρισης (όπως περιορισμοί στην αλιεία) έχουν οδηγήσει με την πάροδο του χρόνου σε θετικά αποτελέσματα για τη διατήρηση της φύσης.